Rys Historyczny

Kościół Trójcy Przenajświętszej (Katedra) i klasztor pojezuicki Świątynia rzymskokatolicka mogła istnieć w Drohiczynie już w II połowie XIII w., ponieważ Konrad I (ok. 1187-1247), książę mazowiecki i krakowski (1229-1230; 1241-1243), aktem z dnia 8 marca 1237 roku osadził na zamku rycerski Zakon Braci Dobrzyńskich (1237-1238). Przypuszczalnie wówczas zbudowali oni pierwszy kościół, który w 1241 roku został zniszczony w czasie najazdu Daniela Romanowicza (ok. 1201-1264), księcia halicko-włodzimierskiego (1239-1264) na Polskę i Węgry. W 1247 roku książę nawiązał kontakty z papieżem Innocentym IV (1243-1254), który obiecywał wziąć w protekcję księstwo Daniela i jego brata Wasylka (ok. 1203 – ok. 1269), księcia włodzimierskiego (1230-1269). Zdaniem niektórych w tymże roku książę Daniel złożył wyznanie wiary, z okazji ślubu swego syna Lwa (ok. 1225-ok. 1299) z Konstancją (ok. 1234-po 1288) – przyszłą błogosławioną – i wkrótce ufundował w Drohiczynie kościół pw. Przeczystej Bogarodzicy. W tej właśnie świątyni w 1253 roku otrzymał on koronę króla Rusi, którą przywiózł mu z Rzymu legat papieski – opat messeński abp Opizon.

Akt koronacji był jednocześnie kościelną unią, wyprzedzającą o wiele lat późniejszą unię florencką (1439), czy też brzeską (1596). Według tradycji, w 1386 roku Władysław Jagiełło, wielki książę litewski (ok. 1362-1434) i król Polski (1386-1434), po swoim chrzcie ufundował w Drohiczynie na górze zwanej Poświętne kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej. Jego uposażeniem była między innymi wieś Ruda w Ziemi Drohickiej. Kolatorami tegoż kościoła stali się w przyszłości kolejni władcy: książęta litewscy i królowie polscy (do 1664 r.). W 1409 r. papież Aleksander V (1409-1410), na prośbę Witolda Aleksandra (ok. 1348-1430), wielkiego księcia litewskiego (1392-1430), włączył Drohiczyn i większą część Podlasia do diecezji włodzimierskiej z siedzibą we Włodzimierzu Wołyńskim (wcześniej należały do diecezji płockiej). W 1425 r. siedzibę diecezji przeniesiono z Włodzimierza do Łucka. Drohiczyn znajdował się w obrębie diecezji łuckiej aż do trzeciego rozbioru (1795). W 1429 roku książę Witold Aleksander nadał wójtostwo Stanisławowi Dziadkowi (zm. przed 1456). W latach 1419-1451 plebanem drohickim był ks. Dobiesław z Głuchowa (ziemia płocka). Kolejnymi byli: ks. Wawrzyniec (1458-1470), ks. Andrzej (1471), ks. Wawrzyniec (1573-1480), ks. Paweł (1481-1484) i ks. Jan (1486-1494). Dnia 23 listopada 1492 roku Aleksander Jagiellończyk (1461-1506), wielki książę litewski (1492-1501), nadał plebanowi drohickiemu ks. Janowi de Iwieniec sześć tzw. rączek miodu ze swej daniny. Tenże książę, wydając w 1498 roku przywilej na prawo miejskie magdeburskie, stwierdził istnienie dwóch jednostek administracyjnych: Drohiczyna Lackiego i Drohiczyna Ruskiego (po lewej stronie Bugu). Kolejnym kolatorem drohiczyńskiego kościoła był król Zygmunt I Stary (1506-1548).

Wobec zaginięcia starego aktu fundacyjnego wystawił on w Mielniku 2 kwietnia 1509 roku, czyli w drugi dzień po niedzieli „Judicavit” nowy dokument, w którym potwierdził dawniejsze nadania farze drohickiej, na które składały się: wieś Ruda Plebańska z młynem, łąki w mieście, połów ryb na rzece Tocznej (dawniej: Kamianka) oraz dziesięcina z 35 okolicznych wsi szlacheckich i królewskich. Wspomniany król Zygmunt w dniu 29 maja 1523 roku nadał Drohiczyn Piotrowi Kiszce (zm. 1534), staroście drohickiemu (1522-1532) i wojewodzie połockiemu (1519-1532). Tenże król w 1535 r. zwolnił mieszczan drohickich z płacenia danin przez sześć lat z racji wielkiego pożaru, który strawił kościoły i wiele domów. W 1555 roku został zbudowany kolejny, tym razem murowany kościół drohiczyński. Od 1604 roku Drohiczyn stał się siedzibą dekanatu. W czasie „potopu szwedzkiego” kościół parafialny został zburzony 3 maja 1657 r. przez wojska Jerzego II Rakoczego (1621-1660), księcia siedmiogrodzkiego (1648-1658). Przypuszczalnie ówczesny proboszcz drohicki (1654-1661) ks. Paweł Jędrzej Petrykowski/Potrykowski (zm. 1667), kanonik łucki i archidiakon pułtuski, wzniósł wkrótce tymczasowy kościół, w którym odbywały się między innymi sejmiki podlaskie (1676). W 1618 roku ks. bp Stanisław Udrzycki (zm. 1621), biskup tytularny Argivensis (04.12.1617) i sufragan łucki (1617-1621), dokonał rekoncyliacji kościoła parafialnego, ponieważ wcześniej został krwią splamiony.

Na zaproszenie wspomnianego ks. kan. Pawła Jędrzeja Petrykowskiego w dniu 21 sierpnia 1654 r. przybyli z Pułtuska dwaj jezuici: o. Jan Sawicki h. Cholewa (ok. 1615-1657), przeor drohicki (1654-1657) i o. Daniel Jankowski (1618-1698), którzy spotkali się z dużą życzliwością podlaskiego duchowieństwa. W tym okresie hojnymi dobrodziejami jezuickiego klasztoru w Drohiczynie okazali się: ks. Jan Zaleski, proboszcz kossowsko – sterdyński, który 5 lutego 1655 r. zapisał znaczne sumy, a także ks. Wawrzyniec Czarnocki, proboszcz boćkowski. W sierpniu tegoż roku miasto doznało wielu szkód wyrządzonych przez wojska feldmarszałka Magnusa Gabriela de La Gardie (1622-1686), kanclerza Szwecji (1660-1686), zdążającego na podbój Litwy. Po zniszczeniu Drohiczyna w 1657 roku ks. Jan Stefan Wydżga (1610-1685), biskup łucki (1655-1659) przekazał tymczasowo parafię Towarzystwu Jezusowemu. Król Jan II Kazimierz Waza (1648-1668) w dniu 2 marca 1659 r. wydał przywilej na przekazanie zakonowi jezuitów beneficjum parafialnego. Uroczysta instalacja pierwszego proboszcza jezuickiego miała miejsce 10 grudnia 1661 roku. W tym samym roku rozpoczęła swoją działalność szkółka parafialna. Dnia 1 czerwca 1664 r. król zrzekł się praw kolatorskich na rzecz superiora jezuitów (1657-1665) o. Bielińskiego (zm. 18.04.1665). Zakonnicy zbudowali najpierw drewniany klasztor, który po zniszczeniu na początku maja 1657 roku został wkrótce odbudowany, a następnie ponownie spalony w 1660 roku. W roku następnym jezuici odbudowali spaloną rezydencję.

W 1668 roku papież Klemens IX (1667-1669) zatwierdził fundację kolegium ojców jezuitów przy kościele Trójcy Świętej. Murowany klasztor (obecna siedziba Wyższego Seminarium Duchownego) był wznoszony etapami w latach 1729-1744, częściowo według projektu jezuickiego budowniczego o. Jakuba Ruoffa/Rouffa (1685-1750), który przebywał tutaj w latach 1729-1732. Kolejnymi wielkimi dziełami jezuitów były: istniejący do dzisiaj kościół pw. Trójcy Przenajświętszej (1696-1709), konwikt dla ubogiej szlachty (1699) oraz gmach kolegium (1747), wzniesiony staraniem o. Szczepana Sinezjusza Kuczyńskiego (1704-1773), superiora i rektora drohiczyńskiej szkoły (1744-1752; 1753-1764). Budowę kościoła i konwiktu dla ubogiej szlachty zainicjował o. Aleksander Żardecki/Zardecki (1653-1714), gwardian klasztoru drohickiego (1695-1699) i rektor konwiktu „Zardecianus”dla ubogiej szlachty (1712-1714), dziedzic dóbr Przedzielsk (po ojcu Mikołaju Władysławie, zm. 1690), który na ten cel zapisał spadek rodzinny. Wśród wielu dobroczyńców kościoła, klasztoru i pozostałych budowli znaleźli się: Wojciech Emeryk Mleczko (1625-1673), starosta mielnicki i wojewoda podlaski (1665-1673), Tomasz Olędzki (zm. 17.12.1678), chorąży drohicki (1636-1650) i kasztelan zakroczymski (1650-1678), Marek hr. Butler (zm. 1690), podkomorzy drohicki (1676-1679), Maciej Krassowski, stolnik podlaski (14. 04. 1666), podkomorzy mielnicki (1678-1688), Kazimierz Władysław Krasnodębski (ok. 1665-1731), sędzia ziemski drohicki (1713-1731), Stefan /Szczęsny/ Zawisza (zm. 1722), łowczy bielski (1699-1722), Franciszek Maksymilian Ossoliński (1676-1756), podskarbi wielki koronny (1713-1735), Wiktoryn Kuczyński (1668-1737), podkomorzy drohicki (1713-1730), Helena Chabrzyńska/Hobrzyńska (zm. po 24.03.1661), rejentowa drohicka, Jadwiga z Sarnackich Minczewska (zm. 23.02.1661), żona Pawła komornika ziemskiego drohickiego (zm. 1657). Konsekracji nowej świątyni, która odbyła się w pierwszą niedzielę po Trzech Królach – 10 stycznia 1723 r., dokonał ks. Stefan Bogusław Rupniewski (1671-1731), biskup łucki (1721-1731). W 1661 roku jezuici zorganizowali szkółkę parafialną, która w 1747 r. uzyskała rangę kolegium (Collegium Nobilium). Na naukę przybywała tutaj młodzież szlachecka z całego Podlasia i wschodniego Mazowsza. Dnia 21 lipca 1773 r. papież Klemens XIV (1768-1774) skasował zakon jezuitów. Ostatnim rektorem kolegium w Drohiczynie (1770-1773) był ks. Jan Stankiewicz (1711-1791), który po kasacie zakonu pracował tutaj jako proboszcz jezuickim (178101791).

Dnia 14 września 1774 r. Komisja Edukacji Narodowej przekazała kolegium pojezuickie księżom pijarom. Rok później Sejm Rzeczypospolitej przyjął uchwałę o przekazaniu pijarom parafii drohickiej i całego beneficjum. Ale to postanowienie zostało wykonane dopiero po 2 października 1791 roku. W ramach represji popowstaniowych w 1832 roku władze zamknęły szkołę i nowicjat, a w 1845 roku skasowały klasztor księży pijarów. Parafię, kościół i klasztor przekazano duchowieństwu diecezjalnemu, a gmach kolegium przeszedł pod zarząd świecki. Pierwszym proboszczem diecezjalnym został w dniu 15 sierpnia 1845 roku ks. Stanisław Roszkowski (1845-1850). Od 1808 do 1842 r. Drohiczyn miał rangę miasta powiatowego, a po 1842 r. został zaliczony do klasy miast nadetatowych, tracąc ostatecznie z dniem 1 stycznia 1863 r. status miasta. Kolejną represją było skasowanie w 1883 r. szkoły pijarskiej. Klasztor wymagał pilnego remontu, dlatego też w 1885 roku ks. Roman Jaworski (prob. 1885-1887) rozebrał jedno skrzydło, ponieważ było najbardziej zniszczone (odbudowane w latach 1993-1995). Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej, jako jedyny w Drohiczynie, nie został zamknięty i zdewastowany w czasie zaboru rosyjskiego. Dopiero okupacja sowiecka w latach 1939-1941 doprowadziła do całkowitej dewastacji wnętrza świątyni. Porąbano doszczętnie barokowe ołtarze, a wewnątrz świątyni urządzono stajnię. Ówczesny proboszcz (1937-1946) ks. Edward Juniewicz (1894-1989) zdołał ocalić jedynie osiem spośród 38 obrazów oraz dwie spośród 153 rzeźb, wszystkie kielichy i niektóre ornaty.

W latach 1941-1944 kolejni okupanci – Niemcy – urządzili tutaj strzelnicę. Po wojnie proboszczowie i parafianie drohiczyńscy włożyli wiele wysiłku, aby kościół przywrócić do dawnej świetności. W podziemiach katedry, gdzie dawniej chowano wojewodów i kasztelanów podlaskich, obecnie spoczywają: ks. Kazimierz Bukraba (1885-1946), biskup piński (1932-1946), ks. kan. Jan Wasilewski (1885-1948), wikariusz generalny diecezji pińskiej (1945-1946) i ks. Władysław Jędruszuk (1918-1994), pierwszy biskup drohiczyński (1991-1994). W dawnych gmachach pojezuickich, od 1950 r. mają swą siedzibę: Kuria Diecezjalna (od 1950) oraz Wyższe Seminarium Duchowne (od 1957).

Dnia 5 czerwca 1991 r. papież Jan Paweł II, powołując do istnienia Diecezję Drohiczyńską podniósł kościół Trójcy Przenajświętszej do rangi katedry. Największym wydarzeniem w jej dziejach było nawiedzenie tej świątyni przez naszego Rodaka Jana Pawła II w dniu 10 czerwca 1999 r. Po Nabożeństwie Ekumenicznym odprawionym na błoniach Drohiczyna, w ramach Pielgrzymki Apostolskiej do Ojczyzny, Ojciec Święty modlił się przy grobie śp. ks. Władysława Jędruszuka, pierwszego biskupa drohiczyńskiego.

Od 2002 roku trwa remont generalny katedry drohiczyńskiej. Obok katedry stoi murowana dzwonnica zbudowana w 1885 roku przez ówczesnego proboszcza ks. Romana Jaworskiego (1885-1887), z cegły pochodzącej z rozebranego skrzydła klasztoru pojezuickiego. W pobliżu znajduje się nowa plebania wzniesiona (w stanie surowym) w latach 1985-1990, staraniem ks. Benedykta Karpińskiego, proboszcza drohiczyńskiego (1975-1988) i jego następcy ks. kan. Mariana Świerszczyńskiego (prob. 1988-1997).

Kościół pofranciszkański
Według tradycji klasztornej spisanej w 1797 roku przez o. Karola Gaudentego Żero (1743-1802) w dziele zatytułowanym: „Fenix de pulveribus resuscitatus svaviter suam candit modulenam” (zob. „Vorago rerum”) konwent franciszkanów w Drohiczynie został założony przez wojewodę litewskiego Mikołaja Nassutę (Nasuta) z Międzyrzecza, starostę drohickiego (1430). Zakonnicy osiedlili się na placu zwanym popularnie „Narożnikiem” (Angulus). Pierwsze uposażenia potwierdził w 1407 roku Witold Aleksander (ok. 1348-1430), wielki książę litewski (1392-1413), nadając ponadto ofiary z zamku. W 1409 roku został wzniesiony obszerny, drewniany klasztor i kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Jak podaje wspomniany kronikarz, kościół ten został wzniesiony na tym samym miejscu, gdzie wcześniej znajdowała się świątynia Przeczystej Bogurodzicy, w której w 1253 roku odbyła się koronacja Daniela Romanowicza (ok. 1201-1264), księcia halicko-włodzimierskiego (1239-1264). W 1451 roku funkcję gwardiana franciszkanów drohickich pełnił o. Jan z Rudy, a w 1470 roku o. Szymon z Krakowa. Pierwsza pewna informacja o franciszkanach drohickich pochodzi z 1470 r. i stwierdza, że dobrodziejami klasztoru w tym roku byli między innymi: Maciej Miłkowski z Miłkowic (zm. ok. 1478), asesor sądowy drohicki (1464) i jego żona Katarzyna, którzy uczynili nadania na rzecz wspomnianego gwardiana franciszkanów. Według tradycji klasztornej książę Witold nadał franciszkanom w dniu fundacji jako ich uposażenie wieś Kłyzówke koło Drohiczyna. W 1509 r. gwardianem klasztoru drohickiego był o. Grzegorz, który prowadził sprawy majątkowe odnośnie własności klasztornej – Kłyzówki. W dniu 5 listopada 1537 r. król Zygmunt I Stary – na prośbę gwardiana Jakuba – potwierdził posiadanie Kłyzówki franciszkanom drohickim.

W dniu 18 sierpnia 1559 r. (w dzień św. Agapita) kościół franciszkański spłonął z większą częścią zabudowy Drohiczyna. Ponownie klasztor franciszkański został spalony przez bandy innowiercze w 1583 roku. Około 1595 roku spłonął zaś drewniany kościół. W latach 1595-1596 został on odbudowany staraniem o. gwardiana Mateusza Studzińskiego (gward. przed 1596), ale w 1601 roku obie te budowle ponownie uległy pożarowi.

Kolejny, drewniany kościół ojców franciszkanów został wzniesiony w 1615 roku staraniem o. Bartłomieja Klucziaty vel Klimczaty (gward. 1609-1619). Konsekrował go 4 października 1618 roku ks. Stanisław Udrzycki (zm. 1621), biskup tytularny Argivensis (04.12.1617) i sufragan łucki (1617-1621). W tym okresie postawiono nowy budynek klasztorny. W czasie „potopu szwedzkiego” po niedzieli Misericordiae, czyli 3 maja 1657 roku klasztor został ponownie zniszczony, a kilku zakonników zamordowanych przez wojska kozackie, siedmiogrodzkie i szwedzkie pod wodzą feldmarszałka Magnusa Gabriela de La Gardie (1622-1686), kanclerza Szwecji (1660-1686). Jak wspomina podany wyżej kronikarz o. Karol G. Żero, miejsce „to tak leżało pusto. A tak z powodu, że było poświętne, nikt się na nim nie budował, ani one imał zarabiać”.

Około 1678 roku o. Antoni Gałecki (gward. 1669-1679) rozpoczął budowę piątego z kolei, tym razem murowanego kościoła pw. Wniebowzięcia NMP, która została zakończona ok. 1715 roku. Ozdobą świątyni była pięknie przyozdobiona kaplica loretańska. Fundatorami było wiele znanych osobistości z terenu Podlasia i całej Rzeczypospolitej. Zachował się rejestr dobrodziejów i fundatorów kościoła i klasztoru z lat 1678-1782. Konsekracja świątyni odbyła się w 1733 r. W latach 1738-1750 nowy murowany klasztor wzniósł o. Antoni Dąbrowski (ok. 1681-1751), gwardian drohiczyński (1732-1751), dobudowując w 1734 r. pomieszczenie na archiwum ksiąg ziemskich i grodzkich. Głównym fundatorem był Marcin Kuczyński (1663-1751), chorąży bielski (1727-1746). W latach 1773-1777 zbudowano wolno stojącą dzwonnicę, staraniem o. Antoniego Dąbrowskiego (zm. 19 stycznia 1792 r.), kolejnego gwardiana o tym samym nazwisku (1773-1777), według projektanta zakonnego o. Kazimierza Kamieńskiego. Wszystkie te budowle powstawały z ofiar okolicznej szlachty: Wiktoryna Kuczyńskiego (1668-1737), kasztelana podlaskiego (1730-1738) i jego brata Marcina (1663-1751), chorążego bielskiego (1727-1746), Katarzyny, wdowy po Janie Radziszewskim (zm. 6 sierpnia 1705 r.), stolniku podlaskim (1699-1705, Antoniego Zaleskiego (zm. 25 marca 1739 r.), podczaszego podlaskiego (1730-1739), a także Baltazara (Balcera) Ciecierskiego herbu Rawicz (1688-1750), s. Tomasza i Jadwigi z Godlewskich, stolnika drohickiego (1710-1750).

Franciszkanie przebywali w Drohiczynie do 1832 r., kiedy to ukazem rządu gubernialnego z dnia 17 maja tegoż roku zostali wydaleni z miasta, a świątynia zamknięta. Na ich miejsce w 1836 r. rząd carski sprowadził mniszki prawosławne. Od 1833 r. kościół pofranciszkański był nieczynny. Prawosławny ks. bp Nikanor (Nikifor Kamienski) biskup grodzieński i brzeski (1903-1905) w dniu 1 czerwca 1905 r. podjął decyzje, aby w zakrystii urządzić kaplicę prawosławną pw. św. Nikanora. Natomiast w klasztorze w 1838 roku urządzono więzienie, a po Powstaniu Styczniowym koszary dla wojska (1865-1897). Po odejściu wojska Synod prawosławny umieścił tutaj w 1897 roku szkołę kształcącą nauczycieli do szkół wiejskich. W lipcu 1904 roku została przekształcona na szkołę żeńską (do 1914). W 1905 roku kościół próbowali zająć prawosławni. Po odzyskaniu niepodległości odrestaurowano klasztor i umieszczono tutaj gimnazjum im. J. I. Kraszewskiego. W 1929 roku rozpoczęto odbudowę kościoła. Jednak w czasie II wojny światowej uległ on ponownej dewastacji, ponieważ sowieci urządzili w nim śmietnik. W dniu 23 czerwca 1941 roku sowieci podpalili świątynię, niszcząc całkowicie dach, ołtarze i wierzchołek dzwonnicy. Po wojnie staraniem parafian drohickich pod kierunkiem kan. Edwarda Juniewicza (1894-1989), proboszcza drohiczyńskiego (1937-1946), a przede wszystkim ks. Wiktora Glińskiego (1909-1988), rektora kościoła pofranciszkańskiego (1946-1957), a następnie proboszcza drohiczyńskiego (1949-1950; 1957-1963), przeprowadzono konieczne remonty i zrekonstruowano trzy dawne ołtarze. Uroczystej rekoncyliacji w dniu 15 sierpnia 1949 roku dokonał ks. prał. Henryk Humnicki (1873-1959), wikariusz kapitulny diecezji pińskiej (1946-1950). Od 1949 roku świątynia ta jest kościołem filialnym (szkolnym) parafii drohiczyńskiej. W 1997 roku rozpoczęto osuszanie i gruntowny remont świątyni pod kierunkiem ks. dr. Stanisława Ulaczyka – ówczesnego administratora parafii katedralnej (1997).

Staraniem ks. Antoniego P. Dydycza, biskupa drohiczyńskiego, w dniu 27 czerwca 1996 budynki poklasztorne roku zostały odkupione od Skarbu Państwa, a dnia 22 grudnia 2000 roku cały teren przeznaczono na cele diecezjalne (m. in. Muzeum Diecezjalne, Dom Księży Emerytów, Dom Zakonny Sióstr Loretanek, Księgarnia im. I. Kłopotowskiego). Osuszanie i gruntowny remont klasztoru zostały przeprowadzone w latach 1999-2003 pod kierunkiem ks. prał. dr. Stanisława Ulaczyka, kanclerza Kurii Diecezjalnej (1990-2003).

Kościół Panien Benedyktynek
Dnia 24 października 1623 roku Wojciech Niemira (zm. przed 2 lutego 1625 r.), kasztelan (1613-1617) i wojewoda podlaski (1617-1625), ofiarował plac pod budowę kościoła i klasztoru w Drohiczynie oraz dwór i trzy włoki ziemi w Sytkach. Celem fundacji było stworzenie możliwości edukacji dziewcząt z możniejszych rodów szlacheckich na Podlasiu. Wojciech Niemira własnym kosztem wzniósł drewniany klasztor i kościół pw. Wszystkich Świętych. Ważną rolę w sprowadzeniu sióstr odegrał o. Anioł Bidsiński, gwardian drohiczyński ojców franciszkanów (1622-1626). Fundusz Niemiry został powiększony dobrami ziemskimi, które odziedziczyła Zofia Kiszczanka (ok. 1600-1659), córka Mikołaja Kiszki (ok. 1565-1620), starosty drohickiego (1588-1620). Dnia 1 listopada 1623 r. przybyła ona do Drohiczyna z klasztoru toruńskiego wraz z jedenastoma zakonnicami. Na pamiątkę dnia jej przybycia kościół otrzymał tytuł Wszystkich Świętych. Zofia Kiszczanka w 1630 r. została pierwszą ksienią nowego klasztoru, którego kolatorami byli królowie: Zygmunt III Waza (1587-1632) i Jan II Kazimierz Waza (1648-1668), szlachta: Krzysztof Grek z Repek, Paweł Wąż, Wiktoryn (1668-1737) i Marcin (1663-1751) Kuczyńscy z Korczewa, Stanisław Niemira (zm. 1648), wojewoda podlaski (1617-1625), Stefan Ossoliński (zm. ok. 1737), chorąży mielnicki (1713-1729) oraz mieszczanie: Szymon Dalnopolc, Maciej Rolka, Grzegorz i Marianna Chatysiakowie, Andrzej Jankowski, Tomasz i Agnieszka Szaszkiewiczowie, Marcin Gołocki i inni.

Kościół i klasztor benedyktynek, począwszy od niedzieli „Misericordiae” (II Niedziela Wielkanocna), czyli 3 maja 1657 roku zostały doszczętnie zniszczone w czasie najazdu wojsk szwedzkich i Jerzego II Rakoczego (1621-1660) księcia siedmiogrodzkiego (1648-1658). Jednak dzięki pomocy króla Jana II Kazimierza Wazy (1648-1668) oraz wysiłkiem rodziny Niemirów, już w 1659 r. udało się odbudować klasztor. Zamiast kościoła zakonnicom służyła już tylko kaplica. W klasztorze benedyktynki prowadziły resocjalizację kobiet moralnie upadłych, kształciły dziewczęta, otaczały opieką ubogich i chorych. W 1667 roku prowadziły przytułek-szpital. W latach epidemii, która pustoszyła Podlasie w 1709 i 1714 roku, w budynku klasztornym znajdował się szpital dla dotkniętych zarazą. Cztery siostry przypłaciły to życiem. Do czasu budowy odpowiedniego pomieszczenia, w kościele benedyktyńskim mieściło się w XVII w. archiwum ksiąg ziemskich i grodzkich sądu drohickiego.

W roku 1734 rozpoczęto budowę nowego, murowanego kościoła i budynków klasztornych, która została zakończona w 1738 roku. Kamień węgielny poświęcił ks. Józef Olszański (zm. ok. 1738 r.), biskup tytularny Serra (25 czerwca 1727 r.), sufragan diecezji chełmskiej obrządku łacińskiego (1728-1736). Fundatorami klasztoru i kościoła byli dwaj bracia Kuczyńscy: Wiktoryn (1668-1737) – kasztelan podlaski (1730-1738) i Marcin (1671-1751) – chorąży bielski (1727-1746). Architektem kościoła był przypuszczalnie Jakub Fontana (1696-1765), a budowniczym Jan Krzysztof Adrian Kluk, z udziałem miejscowego murarza Ambrożewskiego (zm. przed 1744). Konsekracji świątyni w dniu 21 września 1744 roku dokonał ks. Franciszek Antoni Kobielski (1679-1755), biskup łucki (1739-1755).

Po III rozbiorze (1795) benedyktynki znalazły się w trudnej sytuacji. Dobra ziemskie położone za Bugiem zajęli Austriacy, a folwark i ziemię Prusacy. W roku 1854 rząd carski nakazał zamknięcie kościoła benedyktynek za patriotyczną postawę zakonnic. Te wydarzenia przyspieszyły śmierć ostatniej ksieni konwentu drohiczyńskiego – s. Ludwiki Roszkowskiej (zm. 19 marca 1854 r.). Na mocy ukazu z 25 czerwca 1856 roku zamknięto klasztor, a zakonnice wywieziono do Wilna (klasztor ss. Benedyktynek św. Katarzyny). Jednak już w następnym roku spotykamy ponownie w Drohiczynie cztery benedyktynki, a także cztery siostry szarytki z Ciechanowca. W czasie Powstania Styczniowego przechowywały one powstańców i prowadziły polską szkołę. W ramach represji siostry szarytki ukarane zostały wysokimi karami pieniężnymi i dnia 10 czerwca 1864 roku wydalone z Drohiczyna do Królestwa Polskiego, siostry benedyktynki zaś osadzono najpierw w więzieniu w Bielsku Podlaskim, a następnie pod eskortą przewieziono do Grodna. Kościół i klasztor zamknięto 2 września 1864 roku z rozkazu (Nr 8965) Mikołaja hr. Murawjewa „Wieszatiela” (1796-1866), gubernatora grodzieńskiego, wileńskiego i 6. guberni litewsko-białoruskich (1863-1865), a następnie oddano mniszkom prawosławnym, urządzając w zakrystii małą cerkiew pw. św. Agapita. Po ich wyjeździe w 1885 roku pomieszczenia klasztorne zamieniono na koszary wojskowe. Z czasem władze carskie nakazały je rozebrać, a cegłę przeznaczyć na budynki cerkiewne.

W 1918 r. rewindykowano jego ruiny i rozpoczęto odbudowę, przywracając do kultu jako kościół szkolny. W 1929 roku, dzięki inicjatywie ks. Kazimierza Dobrzyckiego (1900-1976), prefekta Niższego Seminarium w Drohiczynie (1929-1930), rozpoczęto starania nad zabezpieczeniem świątyni i przywróceniem do stanu używalności. Od 1930 roku służył on młodzieży gimnazjalnej jako kościół szkolny. W latach 1939-1941 sowieci zamienili świątynię na szalet, służący żołnierzom strzegącym granicy na Bugu. W okresie okupacji niemieckiej (1941-1944) kościół benedyktynek funkcjonował jako jedyny w Drohiczynie, ponieważ parafialny był zniszczony.

Po wielu latach tułaczki 8 listopada 1957 roku wróciły do Drohiczyna siostry benedyktynki – wypędzone z Nieświeża. Z wielkim zapałem przystąpiły one do restauracji kościoła pw. Wszystkich Świętych i odbudowy swego klasztoru na zarysie dawnych fundamentów (1958-1960), pod kierownictwem s. Benedykty Stalińskiej (1913-1993), przeoryszy sióstr benedyktynek (1958-1993). Projekt wykonali: inż. Hanna Kosmólska i Jerzy Brabander, pod kierunkiem arch. Józefa Winiarskiego.

Kaplice:
Bujaki – Murowana kaplica pw. Matki Bożej Częstochowskiej. W 1948 roku budynek starej suszarni lnu został zaadaptowany przez miejscową ludność na pomieszczenie sakralne. W dniu 29 sierpnia 1977 r. ks. Władysław Jędruszuk (1918-1994), administrator apostolski diecezji pińskiej (1967-1991), wystawił dekret zezwalający na przechowywanie tutaj Najświętszego Sakramentu.

Chutkowice – Murowana kaplica pw. Matki Bożej Fatimskiej. Początkowo była to mała, przydrożna kapliczka zbudowana w 1948 roku, która w 1984 roku została rozbudowana na działce p. Henryka Mańko przez mieszkańców wsi. Aktu poświęcenia dokonał ks. mgr Tadeusz Kryński, ojciec duchowny Wyższego Seminarium Duchownego w Drohiczynie (1985-1990). W dniu 7 kwietnia 1997 roku ks. bp Antoni P. Dydycz, biskup drohiczyński, nadał jej wezwanie Matki Bożej Fatimskiej – na wniosek ks. dr. Stanisława Ulaczyka, administratora parafii katedralnej (1997).

Minczewo – Drewniana kaplica pw. Miłosierdzia Bożego. W 1992 roku została ona zbudowana z tymczasowego kościoła, przewiezionego z Siemiatycz Stacji. Dnia 3 października 1992 roku poświęcił ją ks. Władysław Jędruszuk (1918-1994), biskup drohiczyński (1991-1994).

Drohiczyn – Dom św. Antoniego. Kaplica Sióstr Loretanek została ulokowana w Domu Zakonnym Sióstr Matki Bożej Loretańskiej przy ul. Kraszewskiego 4, erygowanym 19 sierpnia 2003 roku. Dnia 4 marca 2004 roku ks. bp Antoni P. Dydycz erygował w niej Drogę Krzyżową. W dniu 19 czerwca 2005 roku nadał kaplicy loretańskiej wezwanie bł. ks. Ignacego Kłopotowskiego. Jednocześnie zezwolił na umieszczenie tabernakulum i przechowywanie na stałe Najświętszego Sakramentu.

Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski